Συνέντευξη Υπουργού Υγείας στο «ToThemaOnline»: «Εντός του 2024 αναμένεται η έναρξη τριών νέων πληθυσμιακών προγραμμάτων»

~Της Έλενας Γεωργίου

Με τη συμπλήρωση πέντε ετών από την εφαρμογή του ΓεΣΥ, ο Υπουργός Υγείας Μιχάλης Δαμιανός σε συνέντευξή του στο «T» αναλύει τους στόχους τους οποίους έχει θέσει, με την ανάληψη των καθηκόντων του. Σημειώνει πως με την εφαρμογή του ΓεΣΥ στόχος του υπουργείου του, είναι να μην παρέχει πλέον υπηρεσίες και να επικεντρωθεί στην χάραξη και άσκηση πολιτικών, στον τομέα της υγείας.

Ο Υπουργός Υγείας κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα έργα αναβάθμισης τα οποία δρομολογούνται σε όλα τα δημόσια νοσηλευτήρια, στην έναρξη νέων πληθυσμιακών προγραμμάτων ανάμεσά τους και το πρόγραμμα για τις διαταραχές αυτιστικού φάσματος σε παιδιά, στη δημιουργία Ενιαίας Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων ενώ δίνει απαντήσεις στο ζήτημα των καινοτόμων φαρμάκων.

Αναλάβατε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου υγείας, τον περασμένο Ιανουάριο, θέτοντας κάποιους στόχους. Ποιοι οι κυριότεροι στόχοι και σε ποιο βαθμό, έχουν επιτευχθεί;
Από τον περασμένο Ιανουάριο που ανέλαβα το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Υγείας, θέσαμε ως βασική προτεραιότητα τη διασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών υγείας για όλους τους πολίτες. Οι κυριότεροι στόχοι μας περιλαμβάνουν τη βέλτιστη λειτουργία του Συστήματος Υγείας, την αποτελεσματικότητα των εποπτικών μηχανισμών, και την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση ασθενειών. Έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο σε αυτούς τους τομείς με ενέργειες που γίνονται και με δράσεις οι οποίες προωθούνται προσεχώς. Ενδεικτικά υπενθυμίζω ότι το Υπουργείο Υγείας έκλεισε τον περασμένο Μάρτιο ένα κενό που υπήρχε για χρόνια καλύπτοντας εκτός από τα ιατρικά έξοδα των ασθενών, και τα έξοδα μετάβασης, διαμονής και διατροφής των επιδοτούμενων ασθενών που αποστέλλονται στο εξωτερικό για θεραπεία και ενός συνοδού τους. Ήταν κάτι που ζητούσαν εδώ και χρόνια οι οργανωμένοι ασθενείς.

Επιπρόσθετα σημειώνω ότι θα κατατεθούν στη Βουλή το επόμενο διάστημα νομοσχέδια που αφορούν μεταξύ άλλων: τη λειτουργία Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων ως τριτοβάθμιων κέντρων αναφοράς, την ίδρυση και λειτουργία κέντρων αποθεραπείας και αποκατάστασης, την ανακουφιστική φροντίδα, τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας Ακτινοδιαγνωστικών Κέντρων και Κλινικών Εργαστηρίων.

Πρόεδρος Χριστοδουλίδης: «Σύντομα εξελίξεις στο Κυπριακό, είμαστε πανέτοιμοι»
Πρόεδρος Χριστοδουλίδης: «Σύντομα εξελίξεις στο Κυπριακό, είμαστε πανέτοιμοι»
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης δέχθηκε σήμερα, στο Προεδρικό Μέγαρο, τους αρχηγούς των Διπλωματικών Αποστολών της Κυπριακής Δημοκρατίας στο εξωτερικό, κατά την οποία τους ενημέρωσε για τις εξελίξεις στο Κυπριακό και άλλα θέματα που αφορούν πολιτικές της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων.

Το ΓεΣΥ συμπληρώνει 5 χρόνια ζωής. Τι βήματα έχουν γίνει σε ότι αφορά στην καλύτερη παροχή υπηρεσιών και ποια ζητήματα θεωρείτε ως τα πιο σημαντικά;
Το ΓεΣΥ συμπληρώνει πέντε χρόνια λειτουργίας, μια περίοδος κατά την οποία έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την παροχή καλύτερων υπηρεσιών υγείας στους πολίτες. Η εν λόγω μεταρρύθμιση αντιπροσωπεύει τη δέσμευση της πολιτείας για ένα δίκαιο σύστημα υγείας.

Μετά από πέντε χρόνια λειτουργίας, το ΓεΣΥ έχει εξασφαλίσει ένα ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών υγείας, βελτιώνοντας σημαντικά την προσβασιμότητα και διευρύνοντας την γκάμα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, το Υπουργείο Υγείας συνεχίζει να αξιολογεί συστηματικά το σύστημα για να διασφαλίσει τη συνεχή βελτίωση και την αντιμετώπιση τυχόν αδυναμιών.

Ενδεικτικά, θα ήθελα να αναφέρω μερικές βελτιώσεις στην παροχή υπηρεσιών, όπως την αύξηση της επιδότησης για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, την πιλοτική εφαρμογή του θεσμού της Κοινοτικής Μαιευτικής και τη δημιουργία ενός νέου συστήματος επιτήρησης ιών του αναπνευστικού στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

Επιπλέον το Υπουργείο προχώρησε στη σύσταση Εθνικής Επιτροπής για το AIDS, ενώ πρόσφατα ολοκληρώθηκε και ο σχεδιασμός για τα πιθανά μοντέλα οργάνωσης και λειτουργίας του Εθνικού Κέντρου Κλινικής Τεκμηρίωσης, η οποία στόχο έχει την προαγωγή της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, το Σχέδιο Επιδότησης Νοσηλευτηρίων για την αγορά νέου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και η ίδρυση Ανεξάρτητης Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων αποτελούν σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης και της ασφάλειας των υγειονομικών υπηρεσιών στη χώρα μας.

Η υγεία άλλωστε είναι θεμελιώδες δικαίωμα και η ύπαρξη ενός λειτουργικού και προσβάσιμου συστήματος υγείας είναι ουσιώδης για την ευημερία της κοινωνίας μας.

Ποια είναι τα κυριότερα νομοθετήματα τα οποία έχει ετοιμάσει το υπουργείο σας;
Στις προτεραιότητες μας είναι η προώθηση του νομοσχεδίου που αφορά στα τα Κέντρα Αποθεραπείας και Αποκατάστασης, το οποίο έχει τύχει επαναδιαβούλευσης με τους αρμόδιους φορείς και αναμένεται να επανακατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Εξίσου σημαντικό είναι το νομοσχέδιο για τη Λειτουργία Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων και Πανεπιστημιακών Κλινικών, για το οποίο επίσης έγινε επαναδιαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Θα ήθελα να σημειώσω επί τη ευκαιρία ότι η επίτευξη συναίνεσης και η ομαλή εφαρμογή των νομοσχεδίων που προωθούμε είναι ουσιώδης για την ανάπτυξη του υγειονομικού μας συστήματος.

Παράλληλα εντός των προσεχών μηνών αναμένεται να κατατεθούν για ψήφιση στη Βουλή και άλλα νομοσχέδια, όπως το νομοσχέδιο για την Αδειοδότηση, Έλεγχο και Εποπτεία Κλινικών Εργαστηρίων, το νομοσχέδιο για την Ανακουφιστική Φροντίδα και το νομοσχέδιο για τα Ακτινοδιαγνωστικά Εργαστήρια.

Ένα από τα κυριότερα ζητήματα στον τομέα της υγείας, είναι η αναβάθμιση των δημόσιων νοσηλευτηρίων και η στελέχωση. Ζητήματα τα οποία δεν έγινε κατορθωτό να επιλυθούν. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος σχεδιασμός από το υπουργείο σας, έτσι ώστε να προχωρήσει η αναβάθμιση;
Τα Δημόσια Νοσηλευτήρια αναβαθμίζονται συνεχώς. Να υπενθυμίσω ότι δρομολογείται από τον ΟΚΥπΥ σειρά έργων αναβάθμισης σε όλα τα δημόσια νοσηλευτήρια. Στο Μακάρειο Νοσοκομείο θα γίνουν σημαντικές αναβαθμίσεις. Το ίδιο και στα Νοσοκομεία Λάρνακας, Λεμεσού, Πάφου. Επιπρόσθετα, βελτιώθηκαν υποδομές των Δημόσιων Νοσηλευτηρίων και αναβαθμίστηκε εξοπλισμός αξίας €22 εκατομμυρίων. Συνεπώς δεν θεωρώ ότι υστερούν σε θέμα αναβάθμισης. Σε ότι αφορά στη στελέχωση τους σε νοσηλευτές και κάποιες ειδικότητες ειδικών γιατρών γίνονται προσπάθειες όπως γνωρίζετε για να καλυφθούν τα κενά. Δεν είναι πάντα στο χέρι μας γιατί στην Κύπρο, όπως και σε άλλες χώρες από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε υπάρχουν ελλείψεις κάποιων ιατρικών ειδικοτήτων.

Ποιές κινήσεις έχουν γίνει στον τομέα των αυστηρότερων ελέγχων στους παρόχους των υπηρεσιών υγείας, για τον περιορισμό των καταχρήσεων;
Αναμφίβολα, είναι απαραίτητος και ήδη διεξάγεται ο έλεγχος στη χρήση του συστήματος υγείας τόσο για την αποφυγή καταχρήσεων, όσο και για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Το ολοκληρωμένο μηχανογραφικό σύστημα του OAY επιτρέπει την αξιολόγηση πληθώρας δεδομένων για την επίτευξη των στόχων αυτών.

Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του συστήματος θα επιτευχθεί, μέσω της χρήσης μηχανογραφημενών ιατρικών πράξεων, που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη στοχευμένων δράσεων για την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης του Συστήματος και τη διασφάλιση της ποιότητας. Τέτοιες δράσεις περιλαμβάνουν την τροποποίηση των μοντέλων αποζημίωσης παρόχων με βάση ποιοτικά κριτήρια και δείκτες απόδοσης, την προώθηση κινήτρων και αντικινήτρων όπου παρατηρούνται στρεβλώσεις στη σχέση ζήτησης - προσφοράς, την καθιέρωση κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών για προληπτικές εξετάσεις (εργαστηριακές και απεικονιστικές) και την αξιοποίηση λογισμικών εφαρμογών για την ενίσχυση της ταχύτητας και ακρίβειας στον εντοπισμό καταχρήσεων ή ασυνήθιστων συμπεριφορών.

Τέλος πρέπει να σημειώσω ότι ως Υπουργείο Υγείας έχουμε ζητήσει από τον ΟΑΥ να μελετήσει το θέμα της εφαρμογής clinical audit (κλινικού ελέγχου ποιότητας) από ανεξάρτητους οίκους του εξωτερικού.

Υπάρχουν σκέψεις για ένταξη καινούργιων υπηρεσιών υγείας στο σύστημα του ΓεΣY και πώς προχωράτε στο θέμα των καινοτόμων φαρμάκων;
Σε σχέση με την ένταξη νέων υπηρεσιών υγείας στο ΓεΣΥ γίνεται συνεχής επαναξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών και όπου κρίνεται αναγκαίο ο ΟΑΥ προβαίνει στις προσθήκες ή τροποποίηση υφιστάμενων υπηρεσιών πχ αξιολόγηση ρομποτικής χειρουργικής, παρεχόμενων υπηρεσιών από άλλους επαγγελματίες υγείας, των καταλόγων δραστηριοτήτων των Ειδικών Ιατρών, αξιολόγησης συμβουλευτικών ψυχολόγων, ένταξης ιδιωτικών ΤΑΕΠ σε Λάρνακα και Πάφο. Πέραν των νέων υπηρεσιών, ο Οργανισμός προγραμματίζει την ανάληψη ευθύνης των περισσότερων καινοτόμων φαρμάκων καθώς και τις αποστολές ασθενών στο εξωτερικό.

Ως προς τα καινοτόμα φάρμακα Το Υπουργείο Υγείας παρακολουθεί στενά τη διαδικασία ένταξης νέων και καινοτόμων φαρμάκων στο ΓεΣΥ. Κατά το 2023 εντάχθηκαν 46 καινοτόμες θεραπείες στον Κατάλογο Φαρμακευτικών Προϊόντων που αφορούσαν 17 διαφορετικές παθήσεις. Εντός του 2024 έχουν ενταχθεί 13 νέες καινοτόμες θεραπείες ενώ μέχρι το τέλος του 2024 η Συμβουλευτική Επιτροπή Αποζημίωσης Φαρμάκων (ΣΕΑΦ) προγραμματίζει τη διαπραγμάτευση 58 προϊόντων που έχουν εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού και αφορούν 16 παθήσεις. Επιπλέον, η Συμβουλευτική Επιτροπή Φαρμάκων (ΣΕΦ) προγραμματίζει την εξέταση και ολοκλήρωση της αξιολόγησης 50 προϊόντων που αφορούν 24 παθήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέραν από την αξιολόγηση που διενεργείται από την αρμόδια Επιτροπή, για την αποζημίωση των εν λόγω φαρμάκων από το ΓεΣΥ θα πρέπει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση με την φαρμακευτική βιομηχανία, μια χρονοβόρα διαδικασία. Σε επαφές που είχα με τη φαρμακοβιομηχανία ζήτησα όπως συνεργαστούν με τον Οργανισμό ώστε να επισπευσθεί η εν λόγω διαδικασία και να φθάνουν τα καινοτόμα προϊόντα πιο γρήγορα στον Κύπριο ασθενή.

Είχατε πει στην ομιλία σας με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε ετών από την εφαρμογή του ΓεΣΥ, ότι το υπουργείο σας είναι σε θέση να εγκαινιάσει μία νέα περίοδο στην χάραξη πολιτικών, στην υγεία. Θα μπορούσατε να μας κωδικοποιήσετε αυτές τις πολιτικές;
Με την εφαρμογή του ΓεΣΥ στόχος είναι το Υπουργείο Υγείας να μην παρέχει πλέον υπηρεσίες και να επικεντρωθεί στην χάραξη και άσκηση πολιτικών στον τομέα της υγείας,
Πέραν της προώθησης νομοθετημάτων, στην οποία έχω αναφερθεί, στόχος του Υπουργείου Υγείας είναι η ανάπτυξη και ενίσχυση προληπτικών προγραμμάτων και η υλοποίηση στρατηγικών που θα συμβάλουν στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Σε ότι αφορά στα προληπτικά προγράμματα εντός του έτους προγραμματίζεται η εισαγωγή και έναρξη του προγράμματος για τις διαταραχές αυτιστικού φάσματος σε παιδιά ηλικίας 18-23 μηνών και 24 -30 μηνών και επέκταση των ανιχνευτικών προγραμμάτων νεογνών.

Εντός δε του 2024 αναμένεται η έναρξη τριών ακόμα πληθυσμιακών προγραμμάτων. Αφορούν στην έγκαιρη ανίχνευση καρκίνου παχέος εντέρου, του καρκίνου του προστάτη ως επίσης και το ανιχνευτικό πρόγραμμα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Θα ήταν παράλειψη τέλος να μην αναφερθώ στην συνεχή αναβάθμιση του ανιχνευτικού προγράμματος για τον καρκίνο του μαστού. Λαμβάνοντας υπόψη τις Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές μέσω του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Σχεδίου και τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Καρκίνου, το Υπουργείο Υγείας έχει επεκτείνει το ηλικιακό όριο πραγματοποίησης των μαστογραφιών στις ηλικίες 45-74 ετών. Όλα τα Κέντρα Μαστογραφίας έχουν αναβαθμιστεί όσον αφορά σε θέματα υποδομής, εξοπλισμού και στελέχωσης

Αναπόσπαστο κομμάτι των προσπαθειών μας για αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι η ανάπτυξη Εθνικών Στρατηγικών στον τομέα της υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο ετοιμάζεται στρατηγική για τη Ψυχική Υγεία, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2024, με τη στήριξη του γραφείου χώρας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην Κύπρο.

Παράλληλα είναι έτοιμη η Εθνική Στρατηγική για την Θαλασσαιμία και λοιπές Αιμοσφαιρινοπάθειες ενώ ετοιμάζονται η Εθνική Στρατηγική για τις Διατροφικές Διαταραχές, για την Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία. Επιπρόσθετα, επικαιροποιούνται οι Εθνικές Στρατηγικές για το Διαβήτη και τα Σπάνια Νοσήματα.
Επίσης, έχουν ολοκληρωθεί η Εθνική Στρατηγική για την Υγεία των Ηλικιωμένων και η Στρατηγική για την Προώθηση του Φυσιολογικού Τοκετού και πρόληψη της Προωρότητας.

Προγραμματίζεται ταυτόχρονα, η ετοιμασία Εθνικής Στρατηγικής για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού μέσω υγιεινής διατροφής και άσκησης.

Στη χάραξη πολιτικής περιλαμβάνεται ασφαλώς και η υπογραφή και υλοποίηση συμφωνιών με χώρες όπως η Ελλάδα, οι οποίες θα ωφελήσουν τους πολίτες του τόπου μας. Θα αναφερθώ ενδεικτικά στις συζητήσεις με το Υπουργείο Υγείας της Ελλάδας για συνομολόγηση δύο συμφωνιών . Η πρώτη συμφωνία Συνεργασίας αφορά στη δωρεά οργάνων στην Ελλάδα από αποβιώσαντες δότες και στη διενέργεια μεταμοσχεύσεων πνεύμονα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο για Κύπριους ασθενείς. Η δεύτερη Συμφωνία Συνεργασίας αφορά στον Τομέα των Διασταυρούμενων Μεταμοσχεύσεων Νεφρού. Η συμφωνία προνοεί για τις περιπτώσεις που υπάρχουν στην Κύπρο και Ελλάδα μη συμβατά ζεύγη (ζώντα δότη και λήπτη) για μεταμόσχευση νεφρού. Η Συμφωνία προνοεί συγκεκριμένα στην ανταλλαγή νεφρών μεταξύ των δύο χωρών με σκοπό την επίτευξη συμβατότητας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που υποφέρουν από νεφρική νόσο.

Οι συζητήσεις των δύο πλευρών βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και εντός των προσεχών λίγων μηνών θα προχωρήσουμε στην υπογραφή των συμφωνιών.

Κύπρος και Ελλάδα βρίσκονται παράλληλα σε προχωρημένες συζητήσεις και σε ότι αφορά στο θέμα της τροποποίησης διακρατικής συμφωνίας των δύο χωρών στον τομέα της υγείας, η οποία βρίσκεται σε ισχύ από το 1987.

Δημιουργία Εθνικής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων. Σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε;
Στις 19 Ιουλίου θα ανακοινώσουμε, στο πλαίσιο δημοσιογραφικής διάσκεψης, την έναρξη δημόσιας διαβούλευσης για τη δημιουργία της Εθνικής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων.

Πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη, η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο των προσπαθειών της κυβέρνησης για θωράκιση του δικαιώματος των πολιτών για πρόσβαση σε ασφαλή, υγιεινά και υψηλής ποιότητας τρόφιμα.

Η δημιουργία μιας Ενιαίας Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων έχει ως στόχο τον συντονισμό και ταυτόχρονα την ενίσχυση των ελέγχων που διενεργούνται σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων. Προς το σκοπό αυτό προωθήσαμε προς υλοποίηση το πολύ σημαντικό αυτό θέμα, το οποίο εκκρεμούσε για πολλά χρόνια.

Είμαι βέβαιος ότι με τη δημιουργία της ανεξάρτητης αυτής Αρχής θα έχουμε στα χέρια μας ένα βιώσιμο, ανθεκτικό και αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου των τροφίμων.