Ομιλία Υπουργού Υγείας κ. Μιχάλη Δαμιανού σε ημερίδα που διοργάνωσε η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που απευθύνω χαιρετισμό στη σημερινή Ημερίδα με θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη και Υπηρεσίες Υγείας – Ο ρόλος της Βιοηθικής και της Ιατρικής Ηθικής», που διοργανώνει η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου σε συνεργασία με την Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής της Ελλάδας.

Η τεχνητή νοημοσύνη (Τ.Ν.) αναδεικνύεται ως μία από τις σημαντικότερες τεχνολογικές εξελίξεις του 21ου αιώνα με επιρροή σε πολλούς τομείς της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής επιστήμης. Ήδη σε αρκετές χώρες ανά τον κόσμο οι ιατρικές σχολές αποφασίζουν να εντάξουν στη διδακτέα ύλη τους μαθήματα Τεχνητής Νοημοσύνης.

Η τεχνητή νοημοσύνη, χάρη στη μεγάλη δυναμική που διαθέτει, μπορεί, μεταξύ άλλων, να βελτιώσει τη διάγνωση, να προσφέρει πιο εξατομικευμένες θεραπείες και να συμβάλει στην πρόληψη ασθενειών. Οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης είναι ικανοί να επεξεργαστούν μεγάλες ποσότητες δεδομένων, αναλύοντας ιατρικές εικόνες, ιατρικά αρχεία και γενετικές πληροφορίες με έναν τρόπο που υπερβαίνει τις ικανότητες των ανθρώπων.

Επιπλέον, η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης εκτείνεται σε άλλους σημαντικούς τομείς, όπως η τηλεϊατρική, η ρομποτική χειρουργική, καθώς και η έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων.

Πολλοί είναι πλέον οι Οργανισμοί στον τομέα της υγείας που εδρεύουν στην Κύπρο και εφαρμόζουν την τεχνητή νοημοσύνη στις πρακτικές τους. Μεταξύ αυτών είναι το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, το Κέντρο Αριστείας της Βιοτράπεζας του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Γερμανικό Ογκολογικό Κέντρο.

Ωστόσο, η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στην ιατρική, παρά τα σημαντικά οφέλη που προσφέρει, εγείρει σοβαρά βιοηθικά διλήμματα που απαιτούν προσεκτική ανάλυση και ρύθμιση.

Η επεξεργασία μεγάλου όγκου προσωπικών και ευαίσθητων δεδομένων εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια και το απόρρητο των πληροφοριών των ασθενών. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν ισχυρά συστήματα προστασίας των δεδομένων, για να διασφαλιστεί ότι αυτά δεν θα χρησιμοποιούνται χωρίς την κατάλληλη συγκατάθεση, καθώς και να διασφαλίζεται η ανωνυμία όπου είναι απαραίτητο.

Παράλληλα, η ανισότητα στην πρόσβαση υπηρεσιών υγείας που βασίζονται σε τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Οι προνομιούχες κοινωνικο-οικονομικά ομάδες μπορεί να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη σε σχέση με τις λιγότερο προνομιούχες. Η ηθική χρήση της απαιτεί την εξασφάλιση της δίκαιης και ίσης πρόσβασης όλων των ασθενών στις τεχνολογίες αυτές.

Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα αφορά την απόδοση ευθύνης σε περίπτωση λανθασμένων διαγνώσεων ή θεραπειών. Η απάντηση, από νομικής πλευράς, σε ποιον ανήκει η ευθύνη σε τέτοιες περιπτώσεις –αν δηλαδή αυτή βαραίνει τον πάροχο των δεδομένων, τον κατασκευαστή του συστήματος ή τους ιατρούς που το χρησιμοποιούν– παραμένει ασαφής και απαιτεί νομοθετική ρύθμιση.

Φίλες και φίλοι,

Το Κράτος καλωσορίζει και στηρίζει έμπρακτα την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και καινοτόμων λύσεων σε όλους τους τομείς, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, που έχουν ως στόχο την αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών.

Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην ιατρική επιστήμη αποτελεί πλέον γεγονός. Η ανάγκη για διασφάλιση των θεμελιωδών αρχών της Βιοηθικής, σύμφωνα και με την κυρωμένη από την Κυπριακή Δημοκρατία Σύμβαση του Οβιέδο, είναι πλέον πιο επιτακτική από ποτέ. Μόνο υπό αυτές τις συνθήκες θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε πλήρως την τεχνητή νοημοσύνη χωρίς τον κίνδυνο παραβίασης των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ασφάλειας των ασθενών.

Καταληκτικά, θα ήθελα να συγχαρώ τους διοργανωτές αυτής της τόσο σημαντικής σημερινής ημερίδας και τους εκλεκτούς ομιλητές για την παρουσία και προσφορά τους, εκφράζοντας παράλληλα την πεποίθηση για τη διατήρηση του ανθρώπινου παράγοντα στη παροχή υπηρεσιών υγείας. Παρά την πρόοδο της τεχνολογίας, ο ρόλος των γιατρών παραμένει αναντικατάστατος. Η τεχνητή νοημοσύνη θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο που ενισχύει την ανθρώπινη παρέμβαση και όχι ως αντικαταστάτης της.