Συνέντευξη Υπουργού Υγείας στο «Economy Today»: Η μεγαλύτερη πρόσκληση είναι η ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας

~ Της Ευδοκίας Παπαδοπούλου

Την ετοιμότητα του υπουργείου του να προχωρήσει στο επόμενο βήμα που θα οδηγήσει στη λειτουργία πανεπιστημιακών κλινικών στην Κύπρο εκφράζει ο Υπουργός Υγείας, Μιχάλης Δαμιανός, διαμηνύοντας πως «δεν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο για άλλες καθυστερήσεις». Σε συνέντευξη του στο Economy Today, ο κ. Δαμιανός επισημαίνει πως το σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο χαρακτηρίζει ως ένα από τα «δυσκολότερα» της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, θα κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων εντός του τρέχοντος έτους, ενώ, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς όλους τους εμπλεκόμενους, δηλώνει πως «δεν μπορούν οι απόψεις όλων να περιλαμβάνονται σε ένα νομοσχέδιο».

Ο Υπουργός Υγείας μιλά για την υφιστάμενη εικόνα του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ), απαριθμώντας τις κυριότερες προκλήσεις πέντε πλέον χρόνια μετά την εφαρμογή του. Εξηγεί γιατί κρίθηκε αναγκαίο να προωθηθούν αλλαγές στην εποπτεία του ΓεΣΥ και περιγράφει ποιες διαφοροποιήσεις εισάγει η έγκριση του τροποποιητικού νομοσχεδίου. Αξιολογεί παράλληλα, το επίπεδο των τεχνολογικών δυνατοτήτων τόσο των κρατικών όσο και των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων, καθώς και τον ρόλο που διαδραματίζουν τα σχέδια επιδότησης ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού σε αυτή την εξίσωση, ενώ απαντά στο ποιοι ήταν οι λόγοι πίσω από τη μεγάλη μείωση στις αναπτυξιακές δαπάνες στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας για το 2025. Αποκαλύπτει επίσης, για πρώτη φορά, τα αποτελέσματα της μεγαλεπήβολης εκστρατείας που «έτρεξε» το Υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση των σημαντικών ελλείψεων σε νοσηλευτικό και μαιευτικό προσωπικό στη χώρα μας.

1. Διανύουμε πλέον τον έκτο χρόνο από την εφαρμογή του το ΓεΣΥ. Ποιες θα λέγατε πως είναι οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα το Γενικό Σύστημα Υγείας της Κύπρου;

- Διανύοντας τον 6ο χρόνο από την εφαρμογή του ΓεΣΥ πρέπει καταρχάς να σημειώσουμε πως στα πέντε και πλέον χρόνια λειτουργίας του έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την παροχή καλύτερων υπηρεσιών υγείας στους πολίτες. Δεν είναι προφανώς τυχαίο το γεγονός πως πέραν του 90% των δικαιούχων αποτιμούν θετικά το Γενικό Σύστημα Υγείας. Το ΓεΣΥ άλλωστε, έχει εξασφαλίσει ένα πολύ ικανοποιητικό πακέτο υπηρεσιών υγείας, βελτιώνοντας σημαντικά την προσβασιμότητα και διευρύνοντας την γκάμα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Στόχος μας βέβαια είναι να ενισχύσουμε περαιτέρω τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς όφελος της υγείας των πολιτών. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε μπροστά μας. Γίνεται συνεχής επαναξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών και όπου κρίνεται αναγκαίο ο ΟΑΥ προβαίνει στις προσθήκες ή τροποποίηση υφιστάμενων υπηρεσιών πχ αξιολόγηση ρομποτικής χειρουργικής, παρεχόμενων υπηρεσιών από άλλους επαγγελματίες υγείας, των καταλόγων δραστηριοτήτων των Ειδικών Ιατρών, αξιολόγησης συμβουλευτικών ψυχολόγων, ένταξης ιδιωτικών ΤΑΕΠ σε Λάρνακα και Πάφο. Πέραν των νέων υπηρεσιών, ο Οργανισμός προγραμματίζει την ανάληψη ευθύνης των περισσότερων καινοτόμων φαρμάκων καθώς και τις αποστολές ασθενών στο εξωτερικό.

Επιπρόσθετα, το Υπουργείο Υγείας συνεχίζει να αξιολογεί συστηματικά το σύστημα για να διασφαλίσει τη συνεχή βελτίωση και την αντιμετώπιση τυχόν αδυναμιών.

2. Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε πρόσφατα τροποιητικό νομοσχέδιο για την εποπτεία του ΓεΣΥ. Τι ακριβώς αλλάζει και γιατί κρίθηκε αναγκαίο;

- Με την προώθηση του εν λόγω νομοσχεδίου, το Υπουργείο Υγείας ενισχύει τον ρόλο του στη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), αναλαμβάνοντας τις αρμοδιότητες του Επιτρόπου Εποπτείας. Αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο, μέσω της εξέτασης παραπόνων, έχει πλέον την ευθύνη να ασκεί εποπτεία στις αποφάσεις, τις πράξεις και τις παραλείψεις του ΟΑΥ, διασφαλίζοντας ότι αυτές ευθυγραμμίζονται με την αποστολή και τους στόχους του ΓεΣΥ.

Επιπρόσθετα, το Υπουργείο Υγείας θα μπορεί να εξετάζει αυτεπάγγελτα ζητήματα που αφορούν την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος, επιδιώκοντας τη συνεχή βελτίωση και την εξασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών υγείας για όλους τους πολίτες.

Θεωρούμε λοιπόν ότι με εποπτική αρχή να είναι το ίδιο το Υπουργείο Υγείας, θα υπάρξει βελτίωση τόσο στην επικοινωνία με τον ίδιο τον Οργανισμό όσο και στον εντοπισμό των βελτιώσεων που μπορούν να γίνουν στον ΟΑΥ. Η τεχνογνωσία που έχει συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια από το γραφείο του επόπτη του ΓεΣΥ θα αξιοποιηθεί στον μέγιστο βαθμό, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού του επόπτη που είναι δημόσιοι υπάλληλοι, θα μεταφερθούν στον τομέα της εποπτείας στο Υπουργείο Υγείας.

3. Πού βρίσκονται οι διαδικασίες για την ανέγερση νέου κτηρίου για την στέγαση των υπηρεσιών του Γενικού Χημείου του Κράτους;

- Οι σχεδιασμοί για την ανέγερση του Γενικού Χημείου του Κράτους προχωρούν με ολιγόμηνη καθυστέρηση λόγω της προσθήκης συμβουλευτικών υπηρεσιών από Σύμβουλους – Μελετητές.

Έγιναν κάποιες απαραίτητες αλλαγές σε ότι αφορά στον καταμερισμό των δαπανών ανά έτος, οι οποίες δεν θα επηρεάσουν ωστόσο τον χρονικό ορίζοντα αποπεράτωσης του έργου, το οποίο θα παραδοθεί το 2029, όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί.

ΟΙ ειδικοί σύμβουλοι θα παρακολουθούν το έργο καθ΄όλη τη διάρκεια του , θα υποβάλλουν απόψεις και θα ετοιμάζουν τις αναγκαίες προδιαγραφές.

4. Μόλις κατά 2,0% έχει αυξηθεί ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Υγείας για το 2025 συγκριτικά με το 2024, ενώ ταυτόχρονα βλέπουμε να υπάρχει και μεγάλη μείωση στις αναπτυξιακές δαπάνες (€10,7 εκατ. από €18,4 εκατ.). Πού οφείλεται αυτό και ποια αναπτυξιακά έργα θα δούμε να υλοποιούνται την επόμενη χρονιά;

- Η μείωση αφορά την δαπάνη για την ανέγερση του Γενικού Χημείου του κράτους καθώς το ποσό που είχε προϋπολογιστεί για το 2025 θα δαπανηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο. Η μοναδική δαπάνη για το 2025 αφορά στην παροχή των συμβουλευτικών υπηρεσιών. Πρέπει ωστόσο να σημειώσω πως εντός του επόμενου έτους το Υπουργείο Υγείας θα διαθέσει ποσό της τάξης του €1.1 εκατ. για τον εκσυγχρονισμό εξοπλισμού στο υφιστάμενο κτήριο του Γενικό Χημείο του Κράτους.

Ως προς τα υπόλοιπα αναπτυξιακά έργα, το μεγαλύτερο όλων εντός του 2025 είναι η ολοκλήρωση και εξοπλισμός του Νέου Κέντρου Αίματος. Το ποσό που θα διατεθεί για την ολοκλήρωση του πολυαναμενόμενου αυτού έργου είναι της τάξης του €1.7 εκατ.

Πρέπει τέλος να υπενθυμίσουμε ότι από τη στιγμή που τα δημόσια νοσοκομεία τυγχάνουν διαχείρισης από ΟΚΥΠΥ τα αναπτυξιακά έργα ως επί το πλείστον υλοποιούνται από τον οργανισμό. Μάλιστα, για την διετία 2025- 2026, θα επενδυθούν δεκάδες εκατομμύρια από τον Οργανισμό, με την πολύ σημαντική συνεισφορά και του Σχεδίου Ανάναμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε., για την κτηριακή αναβάθμιση των νοσοκομείων και τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό των προσφερόμενων υπηρεσιών.

5. Μεταξύ των σημαντικότερων έργων που χρηματοδοτούνται από το ΣΑΑ είναι η αναβάθμιση ιατρικού εξοπλισμού των νοσηλευτηρίων, με έμφαση στην αγορά υψηλής ή ψηφιακής τεχνολογίας. Ποια η ανταπόκριση στα Σχέδια Επιδότησης και πώς αξιολογείτε τις υφιστάμενες τεχνολογικές δυνατότητες των κρατικών / ιδιωτικών νοσηλευτηρίων της χώρας μας;

- Η ανταπόκριση των Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων στο Σχέδιο Επιδότησης ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού των ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων ήταν μεγάλη και άμεση, καθώς στον φορέα υλοποίησης που είναι το Τμήμα των Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας υποβλήθηκαν περίπου 60 συνολικά αιτήσεις, κατά τις δυο φάσεις προκήρυξης του Σχεδίου. Το εν λόγω σχέδιο εντάχθηκε στο ΣΑΑ ως μια ουσιαστική προσπάθεια της πολιτείας να συνδράμει στην ισχυροποίηση του ΓΕΣΥ, με την εφαρμογή του οποίου τα ιδιωτικά Νοσηλευτήρια που συμβλήθηκαν είδαν αύξηση του κύκλου εργασιών τους. Απόρροια αυτού ήταν ο προσανατολισμός των διευθύνσεών τους στην αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας γεγονός που συνδέεται άρρηκτα με τον εκσυγχρονισμό του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού που διαθέτουν.

Αναμφισβήτητα, το επίπεδο των υφιστάμενων τεχνολογικών δυνατοτήτων των κύριων μονάδων των κρατικών νοσηλευτηρίων είναι ιδιαίτερα υψηλό και οι σχετικοί μελλοντικοί σχεδιασμοί συντείνουν στην συνεχή αναβάθμιση του εξοπλισμού που απαιτούν οι διάφορες κλινικές πρακτικές. Αντίστοιχα, και στον ιδιωτικό τομέα παρατηρείται σε γενικό βαθμό συνεχής βελτίωση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται, την αναβάθμιση των οποίων ενεργοποίησε σε σημαντικό βαθμό το ΓΕΣΥ και για την οποία αποφασίστηκε να προβεί το κράτος στην προκήρυξη του εν λόγω Σχεδίου Επιδότησης.

6. Πότε αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο που αφορά τη λειτουργία των πανεπιστημιακών κλινικών; Με ποιο τρόπο θα καταστεί εφικτό να γεφυρωθούν οι σοβαρές διαφωνίες που υπάρχουν μεταξύ των εμπλεκομένων; Τι θα σημαίνει για την Κύπρο η λειτουργία τους;

- Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή εντός του έτους που διανύουμε. Πρόκειται προφανώς για ένα από τα δυσκολότερα νομοσχέδια που έχει να προωθήσει η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη και το υπουργείο Υγείας, λόγω των διαφορών, κυρίως μεταξύ των γιατρών του ΟΚΥΠΥ και των ακαδημαϊκών του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Πρέπει ωστόσο να κοιτάξουμε μπροστά και να προχωρήσουμε με την κατάθεση του εξαιρετικά σημαντικού αυτού νομοσχεδίου. Έχουν γίνει αρκετές συναντήσεις και, με την ψήφιση του νομοσχεδίου, κάποιες πανεπιστημιακές κλινικές θα λειτουργήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ψήφιση του νομοσχεδίου ενώ στην πορεία θα δημιουργηθούν και άλλες.

Οπότε, όπως αντιλαμβάνεστε δεν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο για άλλες καθυστερήσεις. Η διαβούλευση έχει ολοκληρωθεί. Υπάρχουν διαφορές και διαφωνίες αλλά όπως έχω πει πάρα πολλές φορές δεν μπορούν οι απόψεις όλων να περιλαμβάνονται σε ένα νομοσχέδιο. Δουλειά μας είναι να κάνουμε το καλύτερο, και το καλύτερο είναι, από τη στιγμή που έχουμε τρεις ιατρικές σχολές και δεν έχουμε πανεπιστημιακές κλινικές, να προχωρήσουμε με κάποιες κλινικές.

7. Έχετε ξεκινήσει μία μεγαλεπίβολη εκστρατεία προκειμένου να «πείσετε» τη νέα γενιά να προσανατολιστεί επαγγελματικά στους κλάδους της νοσηλευτικής / μαιευτικής. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό. Στοχεύετε σε συγκεκριμένους αριθμούς;

- Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, στη χώρα μας, υπήρχε αισθητή μείωση του αριθμού των νεοεισερχόμενων προπτυχιακών φοιτητών νοσηλευτικής στα Πανεπιστήμια μας, στο ΤΕΠΑΚ και στα Ιδιωτικά, τα οποία διαθέτουν Τμήματα/Σχολές Νοσηλευτικής. Αποτέλεσμα ήταν όπως ήταν φυσικό, να προκληθούν σημαντικές ελλείψεις σε ότι αφορά το νοσηλευτικό/μαιευτικό προσωπικό στη χώρα μας.

Αφουγκραζόμενοι λοιπόν την ανάγκη να δράσουμε άμεσα και αποφασιστικά, το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε για το έτος 2024, να διαθέσει το μεγαλύτερο ποσό από το Κονδύλι της Υγειονομικής Διαφώτισης, ύψους €120,000 ευρώ, για την υλοποίηση επικοινωνιακής εκστρατείας προσέλκυσης των νέων, να επιλέξουν σπουδές στη νοσηλευτική και τη μαιευτική. Η εκστρατεία μας, έχει διαχυθεί από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2024, στα μέσα μαζικής προβολής όπως: τηλεόραση, ραδιόφωνο, πινακίδες εξωτερικού χώρου (billboards), portals, κοινωνικά δίκτυα (social media) σε συνεργασία με το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών.

Η εκστρατεία φαίνεται πως εκπλήρωσε τον στόχο της στον μέγιστο βαθμό, με τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά. Σημειώνεται ότι μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου 2024 έχουν εγγραφεί 182 Πρωτοετείς Φοιτητές Νοσηλευτικής στα Πανεπιστήμια της Κύπρου, ενώ κατά την περσινή χρόνια είχαν εγγραφεί μόνο 98 φοιτητές νοσηλευτικής. Πρόκειται για αύξηση της τάξης του 85.7%.

Μακροπρόθεσμος στόχος του Υπουργείου Υγείας είναι η ολοένα αύξηση του αριθμού των φοιτητών νοσηλευτικής και Μαιευτικής στα Πανεπιστήμια της Κύπρου για την κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών σε θέσεις νοσηλευτών και μαιών.

Πρέπει πάντως να επισημάνω πως η επικοινωνιακή εκστρατεία προσέλκυσης νέων, για σπουδές στη νοσηλευτική και στη μαιευτική, αποτελεί μόνο ένα μέρος των Δράσεων του Υπουργείου Υγείας για την προώθηση και ανάπτυξη του νοσηλευτικού και μαιευτικού επαγγέλματος. Με τη συνεργασία της Διεύθυνσης Νοσηλευτικών Υπηρεσιών, του Συμβούλιου Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Κύπρου, του Παγκύπριου Συνδέσμου Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑ.ΣΥ.Ν.Μ) και των Πανεπιστήμιων που διαθέτουν Σχολές Νοσηλευτικής, αναπτύχθηκε ενημερωτική παρουσίαση για το Νοσηλευτικό και Μαιευτικό επάγγελμα, η οποία και παρουσιάστηκε διαδικτυακά από τον Διευθυντή Νοσηλευτικών Υπηρεσιών, προς τους Συμβούλους της Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής, του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας.