Συνέντευξη υπουργού Υγείας στην «Κ»: Υπάρχουν ζητήματα ποιότητας σε διάφορες υπηρεσίες του ΓεΣΥ

~ Της Οριάνας Παπαντωνίου

«Ολοι θέλουν πανεπιστημιακό νοσοκομείο και κλινικές, αλλά κανένας δεν θέλει να επηρεαστούν τα δικά του δικαιώματα. Αυτό όμως δεν θα γίνει αποδεκτό. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι από τα δυσκολότερα που έχει να προωθήσει η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη και το υπουργείο Υγείας, λόγω των διαφορών, κυρίως μεταξύ των γιατρών του ΟΚΥΠΥ και των ακαδημαϊκών του Πανεπιστημίου Κύπρου», δηλώνει σε συνέντευξή του στη «Κ» ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Δαμιανός. Προσθέτει ότι ο ΟΑΥ δεν έχει θέμα επιβίωσης, τονίζοντας ωστόσο ότι θα πρέπει να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών. Αναφέρει ότι δεν υπάρχουν σκέψεις για διαφοροποίηση του τρόπου λειτουργίας του ΟΚΥΠΥ, λέγοντας ότι «όπως το ΓεΣΥ πήρε χρόνο για να αρχίσει να “τρέχει”, έτσι και ο ΟΚΥΠΥ χρειάζεται σπρώξιμο. Είναι μονόδρομος να το κάνει».

–Μέσα από το τροποποιητικό νομοσχέδιο για την εποπτεία του ΓΕΣΥ ποιες είναι οι αρμοδιότητες του υπουργείου Υγείας;

–Θεωρούμε ότι με εποπτική αρχή να είναι το ίδιο το υπουργείο Υγείας θα υπάρξει βελτίωση τόσο στην επικοινωνία με τον ίδιο τον Οργανισμό όσο και στον εντοπισμό των βελτιώσεων που μπορούν να γίνουν στον ΟΑΥ. Η τεχνογνωσία που έχει συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια από το γραφείο του επόπτη του ΓεΣΥ θα αξιοποιηθεί, αλλά πιστεύουμε ότι η επικοινωνία και τα μηνύματα θα περνούν πιο άμεσα μέσω του Υπουργείου, το οποίο θα αναλάβει τον νέο ρόλο του, τόσο στην πολιτική όσο και στην εποπτεία του συστήματος υγείας. Είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε.

–Βάσει και των στοιχείων που έχετε ενώπιόν σας, ποιοι είναι οι τομείς στους οποίους θα πρέπει να εστιάσετε λόγω των αδυναμιών που υπάρχουν;

–Κυρίως είναι στον έλεγχο των παρόχων υγείας, όπου ενδεχομένως σήμερα ο ΟΑΥ να μην διαθέτει τα απαραίτητα νομικά εργαλεία για να τον διεξάγει. Ο ΟΑΥ κάνει αρκετά βήματα για τον οικονομικό έλεγχο, έχει επιβάλει πρόστιμα και ορισμένοι πάροχοι έχουν απομακρυνθεί από το σύστημα. Αυτές είναι ορθές πρακτικές, αλλά χρειάζονται περισσότεροι έλεγχοι, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ποιότητα, κάτι που σήμερα είναι δύσκολο λόγω της έλλειψης κλινικής τεκμηρίωσης. Προχωρούμε με σχετικό νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει αυτά τα ζητήματα, και θα θεσπίσουμε πρωτόκολλα και νομοθετήματα, για παράδειγμα, τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα και τα κλινικά εργαστήρια, όπου η έλλειψη νομοθεσίας έχει οδηγήσει στις σημερινές καταστάσεις.

–Τι είναι αυτό που σας προβληματίζει περισσότερο σε σχέση με τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα;

–Ορισμένα κέντρα προβαίνουν σε ανεξέλεγκτες πράξεις, αμφίβολης ποιότητας, και πολλές φορές ο ΟΑΥ δεν μπορεί να παρέμβει. Για παράδειγμα, στην Κύπρο, με πληθυσμό 900 χιλιάδες, το 2023 έγιναν 102 χιλιάδες μαγνητικές τομογραφίες (MRI), ενώ σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές, θα έπρεπε να γίνονται περίπου ένα δέκατο αυτού του αριθμού. Αυτό οφείλεται, πιστεύω, στην έλλειψη νομοθετικού πλαισίου.

–Πώς το νομοθετικό πλαίσιο θα συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας;

–Το νομοθετικό πλαίσιο θα θέσει κριτήρια για την ποιότητα των μηχανημάτων και του εξοπλισμού, καθώς και για το ποιος εκτελεί τις διαγνωστικές πράξεις στα ακτινοδιαγνωστικά εργαστήρια. Ο ΟΑΥ θα προσαρμόσει στη συνέχεια τα πρωτόκολλα για τις πράξεις.

–Μετά και από αυτή την εξέλιξη, πιστεύετε ότι κάποια ακτινοδιαγνωστικά κέντρα θα αναγκαστούν να κλείσουν;

–Θα πρέπει αρχικά να υπάρξει μία μεταβατική περίοδος, ώστε τα κέντρα που δεν διαθέτουν το κατάλληλο προσωπικό ή εξοπλισμό, και υπάρχουν αρκετά τέτοια, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

–Υπάρχει δηλαδή ζήτημα ποιότητας αποτελεσμάτων;

–Τα ακτινοδιαγνωστικά είναι μόνο ένα παράδειγμα. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν ζητήματα ποιότητας σε διάφορες υπηρεσίες εντός του ΓεΣΥ, όπως για παράδειγμα ιατρικές πράξεις που ενδεχομένως εκτελούνται σε λιγότερο χρόνο από τον απαιτούμενο, λόγω της πίεσης των γιατρών να δουν περισσότερους ασθενείς. Το ΓεΣΥ είναι ένα νέο σύστημα υγείας, και δεν μπορεί να είναι τέλειο στην πρώτη του πενταετία. Πάντα θα υπάρχουν προβλήματα. Ο ρόλος του Υπουργείου είναι να τα εντοπίζει και να πιέζει τον Οργανισμό για βελτίωση.

–Υπάρχει πρόθεση για αναβάθμιση των δημόσιων νοσηλευτηρίων;

–Οι κτηριακές αναβαθμίσεις έχουν ήδη ξεκινήσει και τα περισσότερα έργα θα ολοκληρωθούν εντός αυτής της διακυβέρνησης. Για παράδειγμα, υπάρχει προγραμματισμός και για την αναβάθμιση των κέντρων υγείας.

–Σε σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό και το πρόβλημα έλλειψης προσωπικού που διαιωνίζεται;

–Σήμερα αντιμετωπίζουμε σοβαρή έλλειψη νοσηλευτών, καθώς την τελευταία δεκαετία δεν υπήρξε ενθάρρυνση από το κράτος ώστε οι νέοι να σπουδάσουν νοσηλευτική. Προχωρήσαμε με εκστρατεία προώθησης των σπουδών νοσηλευτικής και φαίνεται πως ο αριθμός των φοιτητών νοσηλευτικής στα πανεπιστήμια της Κύπρου έχει αυξηθεί αρκετά σε σύγκριση με πέρυσι. Για να λυθεί το πρόβλημα, θα χρειαστεί να στραφούμε και σε άλλες χώρες, όμως το κριτήριο της γνώσης της ελληνικής γλώσσας μας περιορίζει. Στην Ελλάδα υπάρχει και εκεί έλλειψη, επομένως η μόνη λύση είναι να φέρουμε νοσηλευτές από τρίτες χώρες που πληρούν τα ακαδημαϊκά κριτήρια. Το πρώτο βήμα θα είναι μία νομοθετική ρύθμιση, ώστε οι φοιτητές από τρίτες χώρες που τελειώνουν τα κυπριακά πανεπιστήμια να γνωρίζουν επίσης βασικά ελληνικά για να μπορούν να εργαστούν στη χώρα.

–Πότε θα προχωρήσετε με αυτό το νομοσχέδιο;

–Είναι μία τροποποίηση νόμου που θα προωθηθεί από άλλα υπουργεία, και όχι από το υπουργείο Υγείας. Ευελπιστούμε ότι εντός του έτους θα προωθηθεί, ώστε οι απόφοιτοι της ακαδημαϊκής χρονιάς 2024-25 να μπορούν να εργοδοτηθούν. Ενδεχομένως οι αριθμοί αυτοί να μην επαρκούν, οπότε σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει με κάποιον τρόπο να μπορεί ένας εργοδότης να προσλάβει νοσηλευτές από τρίτες χώρες. Δεν θα ανοίξουν ανεξέλεγκτα οι πόρτες, αλλά θα πρέπει να προσληφθεί συγκεκριμένος αριθμός για να καλυφθούν οι ανάγκες.

–Γιατί στα δημόσια νοσηλευτήρια υπάρχουν συνεχώς θέματα μεταξύ Δ.Σ. ΟΚΥΠΥ και επαγγελματιών υγείας;

–Ο ΟΚΥΠΥ δεν είναι μόνο το διοικητικό συμβούλιο και μερικοί διοικητικοί υπάλληλοι. Πρέπει να υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ επαγγελματιών υγείας, του διοικητικού συμβουλίου και των διευθυντών. Σήμερα φαίνεται ότι αυτή η καλή συνεργασία δεν υπάρχει. Οι διαμάχες μεταξύ διοίκησης και προσωπικού πρέπει να τελειώσουν. Χρειάζεται να βρεθεί λύση στις συλλογικές συμβάσεις, ώστε να προχωρήσει ο Οργανισμός με το σχέδιο δράσης του, να αυτονομηθεί και να βελτιωθεί. Χρειάζεται καλή θέληση από όλους και συνεργασία.

–Υπάρχουν σκέψεις για διαφοροποίηση στον τρόπο λειτουργίας του ΟΚΥΠΥ;

–Όχι, πρέπει ο ΟΚΥΠΥ να αρχίσει να κινείται με πιο γρήγορους ρυθμούς. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ΓεΣΥ. Όπως, λοιπόν, το ΓεΣΥ πήρε χρόνο για να αρχίσει να «τρέχει», έτσι και ο ΟΚΥΠΥ χρειάζεται σπρώξιμο. Είναι μονόδρομος να το κάνει. Χρειάζεται τη βοήθεια των γιατρών, και θεωρώ ότι αυτές οι αντιπαραθέσεις μεταξύ του προσωπικού και της διοίκησης δεν έχουν βοηθήσει.

–Μήπως θα πρέπει το υπουργείο Υγείας να συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια;

–Όχι. Τον ΟΚΥΠΥ τον φτιάξαμε ώστε να κάνει ο ίδιος τη δουλειά του και όχι το Υπουργείο να την κάνει για αυτόν. Αν θέλουμε να μπούμε και στο οικονομικό κομμάτι, είναι τόσο γενναιόδωρο το ΓεΣΥ όσον αφορά τις απολαβές των παρόχων υγείας, κυρίως των γιατρών, που έχει σπρώξει και τον ΟΚΥΠΥ να είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρος. Γιατί οι γιατροί μας σήμερα παίρνουν πολλά περισσότερα απ’ ό,τι έπαιρναν πριν από το ΓεΣΥ, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.

–Τμήμα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών. Έγιναν κάποιες κινήσεις παλαιότερα, το πρόβλημα όμως της αναμονής δεν φαίνεται να έχει λυθεί.

–Τα ΤΑΕΠ θα χρειάζονται πάντα βελτίωση. Δουλειά αυτού που τα χειρίζεται, δηλαδή του ΟΚΥΠΥ, μέσω της διοίκησης κάθε νοσηλευτηρίου, είναι, εκεί που αναμένεται περισσότερος κόσμος, να υπάρχει και καλύτερη στελέχωση, ώστε να μπορούν να γίνουν εισαγωγές στο νοσοκομείο. Πέρα από τους γιατρούς, πιστεύω ότι το μεγαλύτερο ζήτημα είναι στο σύνολο των εργαζομένων που χρειάζεται για την εισαγωγή ασθενών, εκεί που παρατηρούνται και οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις.

–Υπάρχει τελικά πρόβλημα επιβίωσης του ΟΑΥ;

–Όχι. Όπως είναι η νομοθεσία, δίνεται ένας σφαιρικός προϋπολογισμός. Ο Οργανισμός πρέπει να εντάσσει περισσότερες υπηρεσίες, όταν είναι σίγουρος ότι μπορεί να καλύψει τα έξοδά του στα πλαίσια ενός σφαιρικού προϋπολογισμού. Ο Οργανισμός δεν έχει πρόβλημα επιβίωσης αλλά πρέπει να βελτιώσει την ποιότητα. Για να βελτιώσει την ποιότητα πρέπει να γίνονται περισσότεροι έλεγχοι, ώστε να αποφεύγονται οποιεσδήποτε ατασθαλίες.

Εχουμε τρεις ιατρικές σχολές χωρίς πανεπιστημιακές κλινικές. Χρειάζεται να βρεθεί λύση στις συλλογικές συμβάσεις, ώστε να προχωρήσει ο ΟΚΥΠΥ με το σχέδιο δράσης του, να αυτονομηθεί και να βελτιωθεί. Χρειάζεται καλή θέληση από όλους και συνεργασία, λέει ο Μιχάλης Δαμιανός.

–Ποιοι μπαίνουν εμπόδιο στην υλοποίηση των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και κλινικών;

–Όλοι θέλουν να γίνουν, αλλά κανένας δεν θέλει να επηρεαστούν τα δικά του δικαιώματα. Αυτό όμως δεν θα γίνει αποδεκτό. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι από τα δυσκολότερα που έχει να προωθήσει η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη και το υπουργείο Υγείας, λόγω των διαφορών, κυρίως μεταξύ των γιατρών του ΟΚΥΠΥ και των ακαδημαϊκών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Δεν μπορεί όμως να συνεχιστεί αυτή η αντιπαράθεση. Έχουν γίνει αρκετές συναντήσεις και, με την ψήφιση του νομοσχεδίου, κάποιες πανεπιστημιακές κλινικές θα λειτουργήσουν, και στην πορεία θα δημιουργηθούν και άλλες. Πρέπει όμως να γίνει μία αρχή. Εντός του έτους θα καταθέσω νομοσχέδιο και δεν έχω την πρόθεση να το αποσύρω, όπως έγινε παλαιότερα. Στην Κύπρο νομίζω πως η διαβούλευση έχει παρεξηγηθεί. Δεν μπορούν οι απόψεις όλων να περιλαμβάνονται σε ένα νομοσχέδιο. Δουλειά μας είναι να κάνουμε το καλύτερο, και το καλύτερο είναι, από τη στιγμή που έχουμε τρεις ιατρικές σχολές και δεν έχουμε πανεπιστημιακές κλινικές, να προχωρήσουμε με κάποιες κλινικές.

–Πέρα από τις κλινικές, θα προχωρήσετε και στη δημιουργία πανεπιστημιακού νοσοκομείου;

–Για να δημιουργηθεί πανεπιστημιακό νοσοκομείο, χρειάζεται αρκετός χρόνος. Πρόθεσή μας βέβαια είναι στο πλαίσιο του νομοσχεδίου να δίνεται δυνατότητα και πανεπιστημιακών νοσοκομείων. Θεωρούμε ότι μπορεί να γίνει αρχή με το νομοσχέδιο και οποιαδήποτε καθυστέρηση δεν θα αλλάξει κάτι, αφού η ίδια η κατάσταση θα διαιωνίζεται. Η δική μας δουλειά όμως είναι να κάνουμε το σωστό, ώστε να δώσουμε τα νομικά όπλα για να μπορούν να γίνουν πανεπιστημιακές κλινικές και να δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας πανεπιστημιακού νοσοκομείου στο μέλλον.

–Ποιος είναι ο επόμενος μεγαλεπήβολος στόχος;

–Τρεις είναι οι τομείς στους οποίους εργαζόμαστε. Πρώτο, να προωθηθούν νομοσχέδια που έχουν καθυστερήσει και αφορούν στη μεταρρύθμιση του ΓεΣΥ και κατά κύριο λόγο το τελευταίο μέρος μεταρρύθμισης του ΓεΣΥ. Δεύτερο, να προσφέρεται καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών εντός του ΓεΣΥ. Και τρίτο, να εργαστούμε για την καλύτερη λειτουργία των δημόσιων νοσηλευτηρίων, μέχρι την αυτονόμηση, που είναι και το μεγαλύτερο στοίχημα.