Χαιρετισμός Υπουργού Υγείας κ. Μιχάλη Δαμιανού στο 7ο Cyprus Healthcare Conference

Είναι με ιδιαίτερη χαρά, που έλαβα την πρόσκλησή σας για να μιλήσω στο 7ο Cyprus Healthcare Conference. Χαιρετίζω την πρωτοβουλία σας και σας συγχαίρω για την πολύ ενδιαφέρουσα και επίκαιρη θεματολογία με επίκεντρο το «Γενικό Σύστημα Υγείας και την πορεία προς ένα ισότιμο και καθολικό σύστημα.

Η προηγούμενη δεκαετία υπήρξε καθοριστική στα θέματα μεταρρυθμίσεων στον τομέα της υγείας, με την οικονομική κρίση να αναδεικνύει κενά και αδυναμίεςστη λειτουργία των υπηρεσιών. Μετά από μεγάλες προσπάθειες, την 1η Ιουνίου 2019, εφαρμόστηκε η 1η φάση του Γενικού Συστήματος Υγείας για την εξωνοσοκομειακή φροντίδα. Στη συνέχεια και εν μέσω της πανδημίας COVID-19, εφαρμόστηκε και η 2η φάση το 2020 για την ενδονοσοκομειακή φροντίδα, τα Τμήματα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών του δημοσίου, τις υπηρεσίες άλλων Επαγγελματιών Υγείας, νοσηλευτών και προληπτικής οδοντιατρικής. Οι υπηρεσίες φροντίδας για τον Κύπριο πολίτη αυξήθηκαν και πλέον περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μακροχρόνια, ανακουφιστική φροντίδα, φροντίδα αποκατάστασης και κατ’ οίκο περίθαλψη.

Σήμερα, είμαστε περήφανοι για το Γενικό Σύστημα Υγείας, τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία σε λίγες μέρες - την 1η Ιουνίου 2024, συμπληρώνει 5 χρόνια ζωής. Από την εισαγωγή του Γενικού Συστήματος Υγείας, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του 2023:

- Η κάλυψη του πληθυσμού στην Κύπρο είναι πλέον καθολική σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 99 % και όλοι οι νόμιμα διαμένοντες έχουν δικαίωμα υγειονομικής περίθαλψης, ανεξαρτήτως εισοδηματική ή άλλης καταβολής εισφορών.
- Οι ανικανοποίητες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης είναι εξαιρετικά χαμηλές, 0.1%, τόσο για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, όσο και για τα νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος.
- Αυξήθηκε η συνολική διαθεσιμότητα υπηρεσιών και μειώθηκαν οι χρόνοι αναμονής που αποτελούσαν το βασικό εμπόδιο στην πρόσβαση,
- Σημειώθηκε αύξηση του όγκου παρεχόμενης περίθαλψης και προγραμματισμένων επεμβάσεων, ιδιαίτερα μετά την πανδημία.

Η πολιτική υγείας του Υπουργείου Υγείας διέπεται από την θεμελιακή αρχή ότι, η υγεία ως κοινωνικό αγαθό αποτελεί ευθύνη του κράτους. Σκοπός μας, είναι να διασφαλίσουμε το βασικό δικαίωμα κάθε πολίτη, προκειμένου να απολαμβάνει ψηλά επίπεδα υγείας. Κατανοούμε τις ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας, τις μεταβαλλόμενες ανάγκες του γηράσκοντος πληθυσμού, και αναγνωρίζουμε τις προκλήσεις που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον τομέα της υγείας.

Φίλες και φίλοι,

Στο σημερινό περίπλοκο τοπίο της δημόσιας υγείας, λίγες προκλήσεις είναι τόσο εμφανείς όσο η μικροβιακή αντοχή (AMR). Αυτό το πολύπλευρο ζήτημα όχι μόνο αποτελεί άμεση απειλή για την ατομική υγεία, αλλά επίσης έχει αντίκτυπο στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και στις παγκόσμιες οικονομίες. Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Κέντρου πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων – ECDC, ο επιπολασμός λοιμώξεων που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη στην Κύπρο, κατά τα έτη 2022-2023, είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (13.8% σε σχέση με τον μικρότερο 3% και τον μέσο όρο ΕΕ 7%), ενώ καταγράφεται και μεγάλη κατάχρηση στην χορήγηση αντιβιοτικών. Η Ιατρικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Δημόσιάς Υγείας του Υπουργείου Υγείας ως η αρμόδια αρχή, έχει ενισχύσει τις δράσεις της στο θέμα με:

1. Την Ανασύσταση της Εθνικής Επιτροπής για την αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής, της Συμβουλευτική Επιτροπή Αντιβιοτικών, της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχους και Παρακολούθησης Ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεων, καθώς και τη σύσταση της Υποεπιτροπής Νοσηλευτών Ελέγχου Λοιμώξεων για την επικαιροποίηση οκτώ(8) υφιστάμενων και την ανάπτυξη/συγγραφή ακόμη (οκτώ)8 Κλινικών Κατευθυντήριων Οδηγιών.
2. Την επικαιροποίηση των υφιστάμενων και την ανάπτυξη/συγγραφή νέων Εθνικών Σχεδίων Δράσης.
3. Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση Ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την επιτήρηση της κατανάλωσης αντιβιοτικών εντός των νοσοκομείων και της παρακολούθησης νοσοκομειακών λοιμώξεων.
4. Το σχεδιασμό για συμπερίληψη στη σχετική νομοθεσία, πρόνοιας για τη λειτουργία Τοπικών Επιτροπών Ελέγχου Λοιμώξεων σε όλα τα Νοσηλευτήρια.
5. Την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ημερίδων, ενημερωτικών εκστρατειών για ενδυνάμωση της γνώσης στους πολίτες και τους επαγγελματίες υγείας σε σχέση με το θέμα.
6. Τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα και δίκτυα επιτήρησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
7. Τη συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας με σκοπό την επιτήρηση της συνταγογράφησης των αντιβιοτικών στην εξωνοσοκομειακή φροντίδα υγείας και ανατροφοδότησή στους παρόχους.

Μια άλλη πρόκληση που καταγράφεται ως βασικός περιορισμός ως προς τις δυνατότητες του συστήματος υγείας, αφορά τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Ειδικά, ο αριθμός των νοσηλευτών, παρουσιάζεται πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το θέμα αξιολογείται από τη Διεύθυνση Νοσηλευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου, η οποία ανάπτυξε συνεργασία με όλους τους φορείς νοσηλευτικής, ενώ σχεδίασε και πραγματοποίησε σειρά δράσεων που περιλαμβάνουν:

- Την παρουσίαση του νοσηλευτικού και μαιευτικού επαγγέλματος σε όλους του καθηγητές επαγγελματικού προσανατολισμού με στόχο να είναι οι ίδιοι ενήμεροι για να μεταφέρουν την πληροφόρηση στους μαθητές των Λυκείων.
- Οργανωμένη διαφωτιστική εκστρατεία με τη δημιουργία τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού σποτ για το επάγγελμα του νοσηλευτή και της μαίας, η οποία θα πραγματοποιηθεί αυτό τον Ιούνιο.
- Συζητήσεις με τα ακαδημαϊκά ιδρύματα με στόχο να αυξηθεί ο αριθμός θέσεων στις πανεπιστημιακές νοσηλευτικές σχολές και να παραχωρηθεί αριθμός υποτροφιών σε υποψήφιους φοιτητές.

Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι, η πανδημία COVID-19 ανέδειξε περαιτέρω προκλήσεις στον τομέα της υγείας και ανάγκες ανάκαμψης και ανθεκτικότητας του συστήματος της υγείας. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας και τον ΟΚΥπΥ, προχώρησε σε συμπερίληψη αριθμού επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που στοχεύουν στην αύξηση της αποδοτικότητας, της προσβασιμότητας και της συνολικής ανθεκτικότητας του συστήματος, με συγκεκριμένα μέτρα και πολιτικές.

Οι επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις αυτές άρχισαν ήδη να υλοποιούνται και αφορούν τη δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Κλινικής Τεκμηρίωσης και της διαπίστευσης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, την αναβάθμιση της ιατρικής τεχνολογίας και ιατρικών συσκευών στα νοσοκομεία, την ανάπτυξη ψηφιοποιημένων λύσεων για την υποστήριξη της ποιότητας της περίθαλψης και την ανάπτυξη καινοτόμου πληροφοριακού συστήματος δημόσιας υγείας στο γενικό πλαίσιο παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών και ετοιμότητας για κάθε πανδημία.

Βασική μεταρρύθμιση συνιστά και η σταδιακή μετατόπιση του πλαισίου παροχής υγειονομικής περίθαλψης και αποζημίωσης προς μοντέλα, με βάση την αξία, στο πλαίσιο του Γενικού Συστήματος Υγείας. Παράλληλα, υπάρχει στενή συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας για ενεργότερη εμπλοκή των ασθενών στην αξιολόγηση της εφαρμογής του Γενικού Συστήματος Υγείας με ερωτηματολόγια που θα αφορούν την εξωνοσοκομειακή φροντίδα.

Τέλος, τρέχουσα προτεραιότητα μας, αποτελεί αναμφίβολα ο τομέας της ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Institute for Health Metrics and Evaluation, το 2019, ένα στα έξι άτομα στην Κύπρο (17,2%) αντιμετώπιζε πρόβλημα ψυχικής υγείας, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (16,7 %).

Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Υγείας ανάμεσα στις προτεραιότητες του, έθεσε την εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ψυχική Υγεία και δράσεις που καλύπτουν τον αποστιγματισμό, την πρόληψη, τη θεραπεία και την επανένταξη. Μέσω του Στρατηγικού Σχεδιασμού, προωθούνται επίσης, η συστηματική ενημέρωση, διαφώτιση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα ψυχικής υγείας ενώ παράλληλα θα δρομολογηθεί η δημιουργία νέων δομών θεραπευτικής διαχείρισης των ατόμων με ψυχικές ασθένειες. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η Διεύθυνση Νοσηλευτικών Υπηρεσιών σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και με Δήμους, έχει εφαρμόσει το Πρόγραμμα «Εξέλιξις» που στοχεύει στην Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας και την πρόληψη από τις εξαρτήσεις στην κοινότητα. Το πρόγραμμα παρέχει υπηρεσίες ψυχικής ενδυνάμωσης σε Δημοτικά, Γυμνάσια, καλοκαιρινά σχολεία και σχολικές κατασκηνώσεις.

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι το Υπουργείο Υγείας εστιάζει στη συνεχιζόμενη επένδυση στην υγεία και στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών καθοριστικών παραγόντων της υγείας. Σε μια εποχή που σηματοδοτείται από ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής και από νέες προκλήσεις για το σύστημα υγείας, προσβλέπουμε στην ενεργό συμμετοχή και στήριξη όλων των φορέων, για την επιτυχία της προσπάθειας αυτής.

Με αυτές τις σκέψεις, σας συγχαίρω θερμά και εύχομαι κάθε επιτυχία και καλή συνέχεια στις εργασίες του συνεδρίου σας.