Συνέντευξη Υπουργού Υγείας Μιχάλη Δαμιανού στο nomisma.com.cy

"Η παραγωγή και εμπορία φαρμάκων στην κυπριακή αγορά".

1. Πόσο ικανοποιημένο είναι το Υπουργείο Υγείας από την ποιότητα των φαρμάκων που παράγονται ή εισάγονται στην κυπριακή αγορά;


Το Υπουργείο Υγείας της Κύπρου, μέσω των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, δηλώνει ικανοποιημένο από την ποιότητα των φαρμάκων που διατίθενται στην κυπριακή αγορά, είτε αυτά παράγονται τοπικά είτε εισάγονται. Οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες, ως αρμόδιος εποπτικός και ρυθμιστικός φορέας, εφαρμόζουν αυστηρά πρότυπα αξιολόγησης, έγκρισης και επιτήρησης της ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των φαρμάκων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα υπόκεινται σε συνεχή έλεγχο και παρακολούθηση, τόσο κατά την αδειοδότηση όσο και μετά την κυκλοφορία τους στην αγορά. Η στενή συνεργασία με ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως ο Eυρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, και η υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών διασφαλίζουν ότι τα κυκλοφορούντα φάρμακα στην Κύπρο διαθέτουν την ίδια υψηλή ποιότητα με αυτά των υπόλοιπων κρατών-μελών της ΕΕ. Ως εκ τούτου, το επίπεδο ποιότητας θεωρείται άριστο και πλήρως εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.



2. Πως εκτιμά το Υπουργείο Υγείας τις τιμές που διατίθενται τα φάρμακα σήμερα στην Κύπρο, είτε εντός, είτε εκτός ΓεΣΥ;

Το Υπουργείο Υγείας θεωρεί πως η παρούσα τιμολογιακή πολιτική εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό τον διπλό στόχο της συγκράτησης των δαπανών υγείας και της διασφάλισης επάρκειας φαρμάκων για τον πληθυσμό.
Η τιμολόγηση των φαρμάκων είναι κύριας σημασίας ζήτημα καθώς επηρεάζει τόσο το κόστος των φαρμακευτικών δαπανών όσο και την πρόσβαση των ασθενών στις απαραίτητες θεραπείες. Υψηλές τιμές μπορεί να επιβαρύνουν οικονομικά τόσο τους ασθενείς όσο και το Σύστημα Υγείας, ενώ ιδιαίτερα χαμηλές τιμές ενδέχεται να λειτουργήσουν αποτρεπτικά για την εισαγωγή φαρμάκων, δημιουργώντας προβλήματα στην επάρκεια.
Το Υπουργείο Υγείας επιδιώκει να διατηρεί μια εύθραυστη αλλά αναγκαία ισορροπία: οι τιμές να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερες, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων στην κυπριακή αγορά. Η τιμολογιακή πολιτική βασίζεται σε σαφώς καθορισμένα κριτήρια και κανόνες, με συνεχή παρακολούθηση των εξελίξεων στις τιμές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το Υπουργείο καθορίζει τις μέγιστες τιμές στον επίσημο τιμοκατάλογο, ενώ οι τιμές εντός ΓεΣΥ προσδιορίζονται από τον ΟΑΥ, χωρίς να υπερβαίνουν τα όρια αυτά.
Η Επιτροπή Ελέγχου Τιμών παρακολουθεί διαρκώς την αγορά, αξιολογεί τις πολιτικές και εισηγείται αλλαγές όπου απαιτείται. Μέσω της ετήσιας επικαιροποίησης, παρατηρείται σταθερή μείωση των τιμών στα περισσότερα φάρμακα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της βιωσιμότητας και της πρόσβασης.


3. Που αποδίδει το Υπουργείο Υγείας τις κατά καιρούς καταγγελίες για έλλειψη συγκεκριμένων φαρμάκων και ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται για την επάρκεια τους;


Οι ελλείψεις φαρμάκων αποτελούν ένα παγκόσμιο φαινόμενο με πολυπαραγοντικά αίτια, όπως προβλήματα στην παραγωγή, έλλειψη πρώτων υλών και πιέσεις στη φαρμακευτική βιομηχανία. Πρόσφατα γεγονότα όπως η πανδημία COVID-19 και οι γεωπολιτικές συγκρούσεις ανέδειξαν περαιτέρω τις αδυναμίες στις αλυσίδες εφοδιασμού, εντείνοντας τις προκλήσεις.

Στην Κύπρο, οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας έχουν αναπτύξει μια σύγχρονη ηλεκτρονική πλατφόρμα διαχείρισης ελλείψεων, προσβάσιμη σε όλους τους εμπλεκόμενους – εταιρείες, επαγγελματίες υγείας, ασθενείς και κρατικές αρχές. Μέσω της πλατφόρμας καταγράφονται και παρακολουθούνται σε πραγματικό χρόνο οι ελλείψεις, ενώ ενεργοποιείται άμεσα μηχανισμός εντοπισμού εναλλακτικών πηγών προμήθειας και παρέχονται κατευθυντήριες οδηγίες στους επαγγελματίες υγείας. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η χώρα μας αντιμετωπίζει θέματα διαθεσιμότητας φαρμάκων είναι περιορισμένες σε σχέση με πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παρότι κάθε κράτος μέλος αναλαμβάνει δράσεις για τη διασφάλιση της επάρκειας, οι επιμέρους πρωτοβουλίες δεν αρκούν για την αντιμετώπιση ενός διακρατικού προβλήματος. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί συντονισμένες λύσεις, όπως η μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας, η δημιουργία καταλόγου κρίσιμων φαρμάκων και η σύσταση ευρωπαϊκών συνεργασιών. Η Κύπρος συμμετέχει ενεργά στις σχετικές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, συμβάλλοντας στη συλλογική προσπάθεια θωράκισης της ενωσιακής αγοράς για την πρόληψη και τον περιορισμό των ελλείψεων.

4. Πως αποτιμά το Υπουργείο Υγείας την παραγωγή φαρμάκων από κυπριακές βιομηχανίες;


Η παρασκευή φαρμακευτικών προϊόντων στην Κύπρο αποτελεί διαχρονικά τον κλάδο βιομηχανικής παραγωγής με ψηλή αξία εξαγωγών, η οποία κατά το 2024 ανήλθε στα 350 εκ. ευρώ περίπου. Αυτή τη στιγμή στην Κύπρο δραστηριοποιούνται 7 εταιρείες, με περίπου 20 γραμμές παρασκευής, οι περισσότερες των οποίων έχουν ως κύρια δραστηριότητα την εξαγωγή φαρμακευτικών προϊόντων με τελικό προορισμό 130 χώρες ανά το παγκόσμιο, συνεισφέροντας σημαντικά στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της πατρίδας μας. Πέραν της οικονομικής αποτίμησης, ουσιαστικός είναι ο ρόλος της τοπικής βιομηχανίας στην κάλυψη της αγοράς της ΕΕ στις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης για ορισμένες κρίσιμες κατηγορίες φαρμακευτικών προϊόντων. Με τα δεδομένα αυτά, το Υπουργείο Υγείας δεν μπορεί παρά να ενισχύει συνεχώς τον εποπτικό ρόλο των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών οι οποίες με το εξειδικευμένο προσωπικό που διαθέτουν εργάζονται συστηματικά για τη διασφάλιση της τήρησης των Ευρωπαϊκών Κατευθυντήριων Γραμμών Καλής Παρασκευαστικής Πρακτικής (GMP) ώστε η ποιότητα των παραγόμενων φαρμακευτικών προϊόντων να βρίσκεται στο ψηλότερο δυνατό βαθμό. Οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες αξιοποιώντας την αμοιβαία ευρωπαϊκή αναγνώριση που έχουν για την πιστοποίηση αυτή, δίνουν επίσης τη δυνατότητα στους παρασκευαστές να διευρύνουν τον ορίζοντα εξαγωγών τους αλλά και να ενισχύσουν τις επενδύσεις τους στον τομέα αυτό. Επιπρόσθετα, το κράτος παρέχει αντίστοιχες υπηρεσίες πιστοποίησης και σε συνεργάτες των τοπικών παρασκευαστών που βρίσκονται σε τρίτες χώρες ώστε να υπάρχει ευελιξία επιλογής προμηθευτών για εξειδικευμένες πρώτες ύλες.

Η Κύπρος, ως σημαντικός πυρήνας παραγωγής φαρμάκων σε σχέση με το μέγεθός της και μέσα σε ένα περιβάλλον όπου τον τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρούνται συχνά ελλείψεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκύπτει ανάγκη για ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας. Το Υπουργείο Υγείας στηρίζει την τοπική παραγωγή φαρμάκων, διασφαλίζοντας την ενίσχυση της αυτάρκειας και της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου στον τομέα αυτό. Παράλληλα, το Υπουργείο Υγείας προωθεί πρωτοβουλίες για τη διερεύνηση και περαιτέρω ανάπτυξη του παραγωγικού δυναμικού, ενθαρρύνοντας επενδύσεις, καινοτομία και εξωστρέφεια στη φαρμακευτική βιομηχανία.

5. Πως αντιμετωπίζει το Υπουργείο Υγείας το φαινόμενο υπερκατανάλωσης φαρμάκων στην Κύπρο;

Το Υπουργείο Υγείας έχει αναγνωρίσει τη μη ορθολογική χρήση φαρμάκων ως ένα σοβαρό και σύνθετο ζήτημα δημόσιας υγείας και λαμβάνει σειρά μέτρων για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Οι δράσεις του επικεντρώνονται στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την υπεύθυνη χρήση των φαρμάκων, καθώς και στην ενημέρωση και εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας για την ασφαλή και κατάλληλη εφαρμογή φαρμακοθεραπειών.
Η Κύπρος κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης αντιβιοτικών, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα μικροβιακής αντοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Υγείας έχει διαμορφώσει την Εθνική Στρατηγική για την Ανθεκτικότητα των Βακτηρίων στα Αντιβιοτικά και έχει θέσει σε εφαρμογή ένα εθνικό πρόγραμμα ελέγχου και επιτήρησης της χρήσης τους. Οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες εποπτεύουν την ανάλυση των δεδομένων κατανάλωσης αντιβιοτικών και συμβάλλουν στον σχεδιασμό πολιτικών για την ορθολογική χρήση των αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Παράλληλα, στα πλαίσια της Εθνικής Στρατηγικής για την Υγεία των Ηλικιωμένων, έχει υλοποιηθεί εκστρατεία για την πολυφαρμακία, περιλαμβάνοντας ημερίδες, σεμινάρια και ενημερωτικό υλικό. Στόχος είναι η ενημέρωση του κοινού για τους κινδύνους που συνδέονται με τη ταυτόχρονη και αλόγιστη χρήση πολλαπλών φαρμάκων, καθώς και η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας για τη σωστή διαχείρισή τους.
Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας οι οποίες διαχειρίζονται το Εθνικό Σύστημα Φαρμακοεπαγρύπνησης, επιτρέποντας τη συστηματική παρακολούθηση της χρήσης φαρμάκων με στόχο τη διασφάλιση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητάς τους. Τα δεδομένα αυτά αξιολογούνται, και, όπου απαιτείται, λαμβάνονται μέτρα και εφαρμόζονται παρεμβάσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Μέσα από αυτές τις συντονισμένες δράσεις, το Υπουργείο Υγείας επιδιώκει να προάγει την ορθολογική χρήση των φαρμάκων και να διασφαλίσει τη βέλτιστη φροντίδα υγείας για τον πληθυσμό της Κύπρου.




6. Πως αξιολογείτε τη συμβολή του φαρμακευτικού τομέα στην αναβάθμιση της δημόσιας υγείας;


Ο τομέας των φαρμάκων αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη δημόσια υγεία. Είναι συνεπώς απαραίτητο και επιβεβλημένο τα φαρμακευτικά προϊόντα που λαμβάνουν οι Κύπριοι ασθενείς, εκτός από διαθέσιμα, προσβάσιμα και οικονομικά προσιτά, να είναι αποτελεσματικά, ασφαλή και καλής ποιότητας. Αυτό άλλωστε, συνιστά και την προμετωπίδα της πολιτικής του κράτους. Οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας εργάζονται εντατικά τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση. Η Κύπρος αξιοποιεί πλήρως το γεγονός ότι είναι κράτος μέλος των Ευρωπαϊκής Ένωσης, υιοθετώντας και εφαρμόζοντας τις σχετικές νομοθεσίες και τις υψηλές προδιαγραφές που θέτει η Ευρώπη σε ότι αφορά στα φαρμακευτικά προϊόντα. Οι λειτουργοί των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών συμμετέχουν στις διάφορες Ομάδες Εργασίας και τις Επιτροπές τόσο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με σκοπό τη διαρκή άντληση γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης και ταυτόχρονα, συμβάλλοντας ενεργά με τις επιστημονικές τους γνώσεις και δεξιότητες, στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών, ρυθμιστικών θεμάτων και μεθόδων αξιολόγησης για τα φαρμακευτικά προϊόντα σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους.

Η τεχνική και επιστημονική πρόοδος σε ότι αφορά στις φαρμακοθεραπείες είναι διαρκής. Η Ευρώπη είναι πρωτοπόρος στην έρευνα και την ανάπτυξη των φαρμακευτικών προϊόντων και συνακόλουθα, το Υπουργείο Υγείας ενθαρρύνει και προωθεί την έρευνα σε αυτό τον τομέα με σαφή στόχευση προς τη διαρκή αναβάθμιση του επιπέδου της δημόσιας υγείας.